Ahıskalı Türkler Kafkasya halklarından birini teşkil etmektedir. Nitekim eski dönemlerden itibaren Türklerin Kafkasya’ya yönelik akınlarının olduğu bilinen bir gerçektir. Türklerin yerleştikleri bölgelerden birisini şimdiki Gürcistan sınırları içerisinde bulunan Ahıska bölgesidir...
Ahıska ismi ilk olarak Dede Korkut kitabında “Ak-Sika” şeklinde geçmekte ve “Ak-Kale” anlamına gelmektedir.
Ahıska Bölgesi 1578’de Lala Mustafa Paşa tarafından Osmanlı topraklarına ilhak edilmiştir. 1578’den 1828 Rus işgaline kadar Anadolu Türklüğünün ayrılmaz bir parçası olan Ahıska, Türkiye sınırına 15 km. uzaklıktaki eski bir Türk yurdu merkezidir. Ne yazık ki, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sonrası imzalanan “Edirne Antlaşması”yla bu topraklar Çar Rusyasına terk edilmiştir. Bu da İstanbul’un kilidi, Anadolu’nun eşiği olan Ahıska ve Ahıskalılar için meşakkatli günlerin başlangıcı anlamına geliyordu. Nitekim Ahıska’nın kilit konumunu Ahıska âşıklarından biri şöyle dile getirmektedir:
“Ahıska gül idi gitti,
Bir ehli dil (gönül) idi gitti…
Söyleyin Sultan Mahmud’a,
İstanbul kilidi gitti…”
Tüm bunlarla birlikte Ahıskalı Türklerin sorunlarının temelini Edirne Antlaşmasına kadar uzatabiliriz. Osmanlı idaresi altında problemsiz şekilde yaşarken, Osmanlı Devletinin Çar Rusya’sına yenilmesi sonucunda bölgeden çekilmesi Ahıskalı Türkler için de sıkıntılı günlerinin başlaması anlamına gelmekteydi.
Ahıska ve çevresinin Çarlık Rusyası işgalinde geçen 90 yıllık (1828-1918) hayatı, zulümlerle doludur. Bu baskı ve zulümler 25 Şubat 1921’de Sovyetler Birliği’ne katılan Sovyet Gürcistan’ı döneminde de devam etmiştir. Dolayısıyla Ahıskalılar hem Rus, hem de Gürcü mezalimi ile karşı karşıya kalmış, Türk ve Müslüman olarak yaşamanın bedelini ağır bir şekilde ödemişlerdir.
Hiç şüphesiz ki, bu baskı ve zulüm, Stalin zamanında en yüksek noktaya çıkmıştır. Şöyle ki; Ahıskalılar II. Dünya Savası yıllarına kadar askere alınmazken, Sovyetlerin Almanya karşısında zor duruma düşmesiyle Ahıskalı’lardan da eli silah tutan 40.000 civarında kişi cepheye sevk edilmiştir. Geride kalanlar ise yaşadıkları bölgenin merkezle ulaşımı geliştirmek için Borcom Demiryolu inşaatında çalıştırılmıştır. 1944’de Borcom’dan Vale’ye yapılan 70 km. uzunluğundaki demiryolu yapımında binlerce Ahıskalı Türk kötü koşullar sebebiyle hayatını kaybetmiştir. Bütün bunlara rağmen Stalin’in emriyle vatanlarından zorla sürülmek gibi en acı işkenceye maruz kalmışlar ve 14 Kasım 1944’de yıllarca yaşadıkları anayurtlarını iki saat içerisinde terk etmek mecburiyeti doğmuştur…
Ahıskalı Türkler Ahıska’dan Orta Asya’nın üç ülkesine Özbekistan, Kazakistan ve Kırgızistan’a sürgün edilmişlerdir. Bu sürgün yalnız Türk tarihinin değil, insanlık tarihinin de kara sayfasıdır diyebiliriz. Sovyet Rejimi’nde sürgün hayatı geçiren Ahıskalılar hep dışlanmışlar, üçüncü sınıf statüsünde yaşam mücadelesi vermişlerdir. Bütün baskılara, haksızlıklara rağmen Ahıskalı Türkler dil, din, kültür ve geleneklerini bırakmamışlar, Türklüklerini, örf-adetlerini korumuşlar ve hâlâ da korumaya devam etmektedirler. Hatta Türk olduklarını her yerde duyurmak için pasaportlarında Millet yazıldığı yere “Türk” diye yazdırmışlardır…
Stalin sonrası SSCB’de bir takım değişiklikler gerçekleşmiş ve “Komünist Parti’nin XX. Kongresi”nden sonra Stalin’in sürgün ettiği Karaçay, Balkar, Çeçen, İnguş ve Kalmuk gibi Kafkasya halkları, ana yurtlarına dönme izni almışlardır. Fakat Kırımlı Türklerle, Ahıskalı Türklere dönüş izni çıkmadığı gibi eski vatanlarını ziyaret etmeleri de yasaklanmış, hatta ellerinden alınan malları bile iade edilmemiştir. Çünkü Kırım ve Ahıska Bölgeleri Sovyetler için “yüksek stratejik” öneme sahip olduğu için kesinlikle Türklerden uzak tutulmak istenmiştir.
1991 yılında Sovyetler Birliği’nin dağılması ve Ukrayna’nın bağımsızlığını kazanmasıyla birlikte, Kırım da “Özerk Cumhuriyet” statüsünü kazanmıştır. Netice itibariyle Kırımlı Türklere de vatanlarına geri dönme izni verilmiş, fakat Ahıskalı Türkler bu haktan mahrum bırakılmışlardır. Bugün Amerika dâhil dünyanın 10 ülkesinde dağınık bir şekilde yaşam mücadelesi vermektedirler…
