Sonradan kazanılan Türk vatandaşlığı, yetkili makam kararı veya evlat edinilme ya da seçme hakkının kullanılması ile gerçekleşir. 

Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığının kazanılması 
Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen bir yabancı, bu Kanunda belirtilen şartları taşıması halinde yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilir. Ancak, aranan şartları taşımak vatandaşlığın kazanılmasında kişiye mutlak bir hak sağlamaz. 

Başvuru için aranan şartlar 
Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılarda; 
a) Kendi millî kanununa, vatansız ise Türk kanunlarına göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak, 
b) Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye'de kesintisiz beş yıl ikamet etmek, 
c) Türkiye'de yerleşmeye karar verdiğini davranışları ile teyit etmek, 
ç) Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak, 
d) İyi ahlak sahibi olmak, 
e) Yeteri kadar Türkçe konuşabilmek, 
f) Türkiye'de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmak, 
g) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak, 
şartları aranır. 
Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılarda, yukarıda sayılan şartlarla birlikte, taşıdıkları devlet vatandaşlığından çıkma şartı da aranabilir. Bu takdirin kullanılmasına ilişkin esasların tespiti Bakanlar Kurulunun yetkisindedir. 

Türk vatandaşlığının kazanılmasında istisnai haller 
Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla Bakanlığın teklifi, Bakanlar Kurulunun kararı ile aşağıda belirtilen yabancılar Türk vatandaşlığını kazanabilirler. 
a) Türkiye'ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen ve ilgili bakanlıklarca haklarında gerekçeli teklifte bulunulan kişiler. 
b) Vatandaşlığa alınması zaruri görülen kişiler. 
c) Göçmen olarak kabul edilen kişiler. 

Türk vatandaşlığının ikamet şartı aranmaksızın yeniden kazanılması 
Millî güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla aşağıda belirtilen kişiler Türkiye'de ikamet etme süresine bakılmaksızın, Türk vatandaşlığını Bakanlık kararıyla yeniden kazanabilirler. 
a) Çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler. 
b) Ana veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybedenlerden Kanunun 21 inci maddesinde öngörülen süre içerisinde seçme hakkını kullanmayanlar. 

Türk vatandaşlığının ikamet şartına bağlı olarak yeniden kazanılması 
Kanunun 29 uncu maddesi uyarınca Türk vatandaşlığı kaybettirilenler Bakanlar Kurulu kararıyla, Kanunun 34 üncü maddesi uyarınca Türk vatandaşlığını kaybedenler Bakanlık kararıyla, millî güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir halinin bulunmaması ve Türkiye'de üç yıl ikamet etmek şartıyla Türk vatandaşlığını yeniden kazanabilirler. 

Türk vatandaşlığının evlenme yoluyla kazanılması 
Bir Türk vatandaşı ile evlenme doğrudan Türk vatandaşlığını kazandırmaz. Ancak bir Türk vatandaşı ile en az üç yıldan beri evli olan ve evliliği devam eden yabancılar Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvuruda bulunabilir. Başvuru sahiplerinde; 
a) Aile birliği içinde yaşama, 
b) Evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmama, 
c) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmama, 
şartları aranır. 
Başvurudan sonra Türk vatandaşı eşin ölümü nedeniyle evliliğin sona ermesi halinde birinci fıkranın (a) bendindeki şart aranmaz. 
Evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan yabancılar evlenmenin butlanına karar verilmesi halinde evlenmede iyiniyetli iseler Türk vatandaşlığını muhafaza ederler. 

Türk vatandaşlığının evlat edinilme ile kazanılması 
Bir Türk vatandaşı tarafından evlat edinilen ergin olmayan kişi, millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla, karar tarihinden itibaren Türk vatandaşlığını kazanabilir. 

Türk vatandaşlığının seçme hakkı ile kazanılması 
Kanunun 27 nci maddesi uyarınca ana veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybeden çocuklar ergin olmalarından itibaren üç yıl içinde seçme hakkını kullanmak suretiyle Türk vatandaşlığını kazanabilirler.