Rusya kısmi seferberlik kararının ardından Kafkasya’dan asker alımlarını artırarak Ukrayna’daki savaşı tırmandırıyor. Kafkas Ajans Editörü, Karaçay Türkü Yusuf Tunçbilek, Kafkasya’daki son gelişmeleri Kırım Haber Ajansı’na değerlendirdi.

Ukrayna’daki savaşı tırmandıran Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in kısmi seferberlik kararı dünyanın gündemine oturdu. Rusya tarafından 300 bin vatandaşın askere çağrılacağının duyurulmasının ardından birçok Rus vatandaşı bölgeyi terk ederken, işgalci Rusya Kafkasya’dan ve Kırım’dan zorla asker topluyor. Seferberlik kararının ardından Kafkasya halkının durumu hakkında merak konusu oldu. Kırım Haber Ajansı (QHA) Kafkas Ajans’ın editörü, Karaçay Türkü Yusuf Tunçbilek’e bölgenin durumu hakkında sorular sordu. Röportajın tamamı şu şekilde:

Seferberlik ilan eden Rusya, Kafkas halkından askere alımlar yapıyor. Bölgedeki Kafkas halkının durumunu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Rusya’nın seferberlik kararından önce zaten kimi ülkelerde seferberlik varmış gibi Kafkasya’dan zorla askere alımlar yapılıyordu. Kişisel kontaklarımıza göre sıradan askerleri gönüllüymüş gibi zorla imza attırılarak askere gönderme vakası birçok Kafkasya annesi tarafından protesto eylemlerinde dile getiriliyordu. Dolayısıyla bu durum zaten vardı. Bunun nedenlerinden biri,  bölgede yoksulluk çeken insanların asker olmaktan başka çaresinin olmaması. Diğer taraftan erkek nüfusunun fazlalığı da göz önünde bulundurulabilir.

Putin’in hukuksuz seferberlik kararıyla birlikte özellikle Dağıstan ve Kabardey Balkar Devletinde kadınların öne çıktığı bir protesto dalgası yaşandı. Buradaki eylemlere güvenlik güçleri tarafından çok sert müdahalede bulunuldu. 100’ün üzerinde tutuklamalar gerçekleşti. Birçok uzmana göre bölgedeki küçük bir kıvılcım alev alabilir. Zaten Kafkasya’da insanların yoksulluğun, işsizliğin içinde bir hayat sürerken askere alınmayla hakları elinden alınmış olacak.

Kafkasya halkı Rus ordusu içinde Ukrayna’ya karşı çok net bir biçimde savaşmak istemiyor, büyük bir göç hareketliliği başladı. Savaşmak istemeyen halk başka ülkelere gitmek üzere bölgeden ayrılıyor.

15 yıldır Çeçenya’nın liderliğini yapan Ramazan Kadirov’a karşı şu zamana dek herhangi bir eylem olmamıştı fakat şimdi halk ayaklanıyor. Kafkasya ilkleri yaşıyor.

Rus ordusuna katılmak zorunda bırakılan Kafkas halkı ne kadar? Seferberlik kararının ardından savaşmak istemeyen Kafkas halkının yüzde kaçı bölgeyi terk etti?

Bu sayısal veriler ancak Rusya Federasyonu’na ait veriler ancak bu rakamlara asla güvenilmemesi gerekir. Yerel halktan alınan verilere göre bu sayıların net olmadığı biliniyor. Örneğin Kuzey Osetya’da 96 kişinin öldüğü açıklansa bu rakam doğru değil. Kuzey Kafkasya’daki alımların oranı diğer bölgelere göre epey yüksek. Rus ordusunda kendi etnik yapılardan çok Kafkas halkı var.

“RUSYA KAFKASYA CUMHURİYETLERİNDE MANYIK DIŞI TİYATRO OYNUYOR”

Rusya’nın yasa dışı referandum sonuçları dün açıklandı. Ukrayna’nın doğusundaki dört bölge (Donetsk, Lugansk, Harkiv ve Zaporijjya) sözde Rusya’nın yönetimine geçti. Tıpkı Kırım’ın 2014 yılında işgal edilmesi gibi. Bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Maalesef bu bölgeler hukuksuzluk, insanlık hakları ihlalleri, adam kaçırma, tiyatro mahkemeleriyle işgal edilmiş, silah zoruyla gasp edilmiş yerler. Rusya tarafından Kafkasya Cumhuriyetlerinde de oynanan mantık dışı bir tiyatro. Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne yönelik yapılan sözde referandumlar Türkiye Cumhuriyeti de dahil birçok ülke tarafından tanınmıyor.

“RUSYA DEMOMGRAFİK OYUN KARTLARI OYNAYAN BİR ÜLKE”

Rusya Devlet Başkanı Putin, başı sıkıştığı için mi seferberlik başlattı yoksa ülkelerin demografik yapısını değiştirmeyi amaçlayarak göç hareketliliği için taktik mi geliştirdi?

Bahsettiğiniz bu etnik yapıyı değiştirme amacıyla başlatılan göç hareketliliği gerek Kafkasya’da gerekse Kırım’da Rus halkının lehine olan kesintisiz olarak 300 yıldır süregelen bir olay. Örneğin Kırım’a yerleştirilen Rus halkının işgalcileri desteklemesi bölgedekilerin çoğunluğunun Rus vatandaşı olduğunu biliyoruz. Topraksız Rusların yüzyıllardır Kafkasya’ya yerleştirildiğini de biliyoruz. 1943 ve 1944 yıllarındaki sürgünde Kafkasların ve Kırım Tatarlarının bölgeden sürgün edilmesi ve yerine Rus halkıyla birlikte Hristiyan unsurların yerleştirildiği çok açık. Rusya demografik oyun kartlarını oynayan bir ülke.

RUSYA FEDERASYONU YIKILIYOR MU?

Rusya’dan kaçan Rusları daha baskıcı bir şekilde ülkeden çıkışlarını yasaklayabilirdi. Rusya’nın bunu stratejik olarak mı gerçekleştirdiğini uzun vadede göreceğiz. Suriye’de Beşer Esad rejiminin muhalif olanları ülkeden gönderme planının benzeri Rusya tarafından yapılıyor da olabilir bunu göz ardı edemeyiz.

Kafkasya’da ciddi çatışma ve savaş çıkabilir. Dünya üzerindeki savaşlar hep protestolardan sonra çıkmıştır. Şu anda kritik tarihi bir dönemden geçiyoruz. Rus Çarlığının, Sovyetler Birliğinin yıkılışının ardından şimdi de Rusya Federasyonu mu yıkılıyor? Durum bu kadar kritik. Seferberlik Rusya tarihinde çok fazla görülen bir şey değil.

“KIRIM TATARLARI VE KAFKAS HALKI İŞ BİRLİĞİ İÇİNDE OLMALI”

Eklemek istediğiniz bir şey var mı?

Hem Kırım Tatar diasporası hem de Kafkas diasporası ciddi bir şekilde diyalog süreci başlatmalılar. Avrupa’da ve Türkiye’de yaşayan bu diasporalar hem kendi içlerinde hem de aralarında iş birliği içinde olmalılar. Süreç çok farklı boyutlara gidecek. Bu bağlamda cephede ve olası göç dalgalarında sağlıklı adımlar atılabilir. Buna kriz masası veya dayanışma komitesi denebilir. 24 Şubat’tan bu yana Kırım Tatarları tarafından göçler oldu, devlet Ahıska Türkleri ve Kırım Tatarlarına özel sığınma hakkı tanıdı. Kafkas halkı da bu ve buna benzer haklardan yararlanmalıdır. Bu noktada hem devletin hem de diasporaların arasındaki diyaloğun artması gerekir.

Savaşa katılmak istemeyen Kafkas halkları eğitim veya başka sebeplerle Türkiye’ye göç etmeye başladı. Her ihtimale hazır olmak lazım, gelecek çok belirsiz. Kafkasya’da çatışma veya savaş olması durumda neler yapılmalı bunlar konuşulmalı.