24 Televizyonu ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği işbirliği ile hazırlanan Konuşan Ekonomi programı, serhat illerimizden Ardahan’a konuk oldu. Tarih ve doğanın iç içe olduğu Türkiye’nin Orta Asya’ya açılan kapısı Ardahan, hem yatırımcıları ve turistleri davet ediyor.
Doğu Anadolu’nun en büyük tatlı su gölü olan Çıldır ve saz üstadı aşıkların tatlı atışmalarıyla Anadolu’da güneşin doğuşuna ilk şahitlik eden serhat kenti Ardahan’ın bilinen tarihi 4 bin yılına uzanıyor. Tarih boyunca çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yaptı. MÖ 680 yıllarında Kafkaslar’dan gelen Sakalar, bölgeyi Urartular’dan aldı. 500 yıllık hakimiyetin ardından Part İmparatorluğu’nun hakimiyetinde kalan bölge, 1068 yılında Sultan Alpaslan tarafından Selçuklu’ya katıldı. 1573 yılından sonra kesin olarak Osmanlı topraklarına katılan il 1926 yılına kadar vilayet statüsünde kaldı. Bu tarihten itibaren Kars iline bağlı bir ilçe olan Ardahan, 27 Mayıs 1992 tarihinde il oldu.
105 bin nüfusu bulunan Ardahan akarsuları, zengin çiçek çeşitliliğine sahip yaylaları ve eşsiz güzellikteki gölleriyle keşfedilmeyi bekleyen bir doğa cenneti. Ardahan 1995 yılından beri faaliyet gösteren Posof Türkgözü ve 18 Ekim 2015’te açılan Çıldır Aktaş sınır kapıları ile Anadolu’nun Orta Asya’ya açılan kapısı konumunda. Yıllık 210 bin tonluk süt üretimine sahip ilde 13 adet sanayi kuruluşu ve 24 adet mandıra faaliyet gösteriyor. En verimli arı ırklarından olan Kafkas arısı gen merkezlerinden biri olan Ardahan, 2014 yılında toplam 203 ton bal üretimi gerçekleştirdi. İlde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda yüzde 85’le gıda ürünleri imalatı ve yüzde 11’le diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı sektörleri ön plana çıkıyor. 132 işyerlerin bir adet küçük sanayi sitesi bulunan ilde bir adet de organize sanayi bölgesi mevcut. Ardahan 2014’te 3 olan ihracatçı firma sayısıyla toplamda 1 milyon 200 bin doları aşkın ihracat değeri ulaştı. Kalkınma Bakanlığı’nın yayınladığı illerin ve bölgelerin sosyoekonomik gelişmişlik sıralamasında 71. sırada olan Ardahan, 6. Kademe gelişmiş iller sıralamasında 5. sırada yer alıyor.
ARDAHAN Ticaret ve Sanayi Odası 1926 yılında kuruldu. 567 üyemize verdiğimiz desteğin dışında Ardahan’ın sosyal yönden kalkınmışlığına katkıda bulunmak üzere eğitim ve bilgilendirme toplantıları yapıyoruz. Özellikle Ardahan ekonomisinin kalkınmasına yönelik paneller, forumlar düzenledik. Hijyen eğitiminden kadın ve gençlerin girişimciliğini destekleyecek eğitimlere kadar, ayrıca iki sınır kapısı olması hasebiyle dış ticaret konularında eğitim verdik. Ardahan unutulmuş, sadece Ardahanlılar’ın ve Ardahan’a gelenlerin bildiği, Ardahanlılar’ı tanıyanların bilgi sahibi olduğu bir yer. Bunu aşmak için önce Ardahan markasını tescil ettirdik. Ürettiğimiz ve festivallerle desteklenen kaşar peyniri, bal, elmamız var. Bal için Arıcılar Birliği coğrafi işaret alma aşamasını tamamlamak üzere. Türkiye Patent Enstitüsü ile Ardahan kaşarı ya da Yöle kaşarı olarak bilinen kaşarımızın coğrafi işaret alması için görüşmelere başladık. Ayrıca kazımızın da coğrafi işaretini almak için çalışmalarımız var. Bununla ilgili Ardahan Üniversitesi ile ön çalışmalara başladık.
ORGANİK ŞEHİR
1800 metrede sadece Ardahan’da yetişen 100’e yakın endemik bitki ve bu bitkilerden dolayı da çok değerli balımız var. Yine bu bitkilerle beslenen hayvanların sütünden üretilen peynirlerin de çok kaliteli olduğundan bahsetmek istiyorum. Ardahan keşfedilmesi gereken ve şu anda moda olan deyimle her şeyiyle organik bir şehir. Sadece doğası değil, tarihi de çok önemli. MÖ 1000’li yıllara uzanan bir geçmişe sahip. Çeşitli uygarlıklarla bezenmiş bir tarihimiz var.
KAPIMIZ AÇIK
Çıldır Aktaş Sınır Kapısı TOBB’un Türkiye Cumhuriyeti adına yaptığı en büyük işlerden biri. 80 milyon liraya yakın bir yatırma yapılmış A sınıfı Türkiye’nin üçüncü büyük sınır kapısı. Aslında üç etkisi var. Bir yerel, iki ulusal ve üç uluslar arası etkisi. Öncelikle burada yaşayan insanlar için çok önemli. Biz artık dış ticaret yapabilecek donanıma sahip olmak durumundayız. Bunu başaracağız. Ulusal etkisi olarak Orta Asya pazarına açık. Orta Asya pazarı demek, artık bundan sonra Ardahan üzerinden yürüyecek bir ticaret demek. Uluslar arası olarak da o kapı sadece Gürcistan’a açılmıyor, arkasında koskoca bir Orta Asya var. Çok yakınında Azerbaycan var. Bu kapı sayesinde Azerbaycan ve Tiflis daha yakın. Ardahan-Tiflis arası 2 saat. 3 saat sonra da Bakü. TOBB Başkanı Hisarcıklıoğlu’nun dediği gibi biz hiçbir şey yapmasak oradan geçen kamyonların tozu bizi kalkındırır. Bu kapı sayesinde 2-3 yıl içinde Ardahan uçacak diye düşünüyorum. İki yıl önce Kalkınma Ajansı’ndan aldığımız destekle yaptığımız Ardahan-Gürcü İş Forumu’nun ikinci ayağını geçtiğimiz günlerde yaptık. Gürcistan’dan, Türkiye’ye yakın 6 şehrin kaymakamı, Ekonomik İşler Daire Başkanı bu ikinci ayağı tamamlamak üzere geldiler. Bundan sonra kapımız açık. O kapı bizim ticaret için dostluk için kullanacağımız bir kapı. Artık unutulmuş bir il olmaktan çıkıyoruz. Orta Asya’nın başlangıcındayız artık. Sınır ticaret merkezi çok önemli katkılar sunacak. Çünkü karşı tarafta da aynı talep var. Bu sınır kapısıyla birlikte üyelerimize Rusça ve Gürcüce eğitimlere başlayacağız.
Ardahan, ekonomisini hayvancılığa dayandırmış bir il. Ardahan’a özgü kültür ırkı var. İlin potansiyeli çok iyi. Ardahan Belediyesi’nin hibeleriyle yaptığı çok önemli bir hayvan pazarı var. Bu pazar bin küçükbaş 4 bin büyükbaş hayvan kapasiteli. Kapalı alanları, hayvan hastanesi, dezenfeksiyon alanlarıyla hayvanların pasaportlarıyla girdiği alım-satımın kontrollü olduğu bir alan. Ardahan küçük bir il olmasına rağmen Türkiye’deki hayvanların yüzde 5’ine sahip. Zaten bu doğa koşulları da bundan başka bir şeye izin vermiyor.
TÜRKİYE’NİN İSVİÇRESİ
Organize Sanayi Bölgesi yatırımcı bekliyor. Altyapı çalışmaları 3 yıl önce bitti. 54 bin metrekare alanı var. 3 bin 500’den başlayıp 15 bin metrekareye kadar giden 30 parsele sahip. Şu anda et ürünleri işleyen bir yatırımcımız var. Yatırımcıları açık ve samimi olarak davet ediyorum. Çünkü 6. Bölge teşviklerine açık ve bedelsiz olarak arsa veriyoruz. Ben Sayın Başbakan’a bölgesel teşviklerin bir yarar getirmeyeceğini, Ardahan gibi illere, ile özel teşviklerin çıkarılması gerektiğini aktardım. Başbakanımız da bu teşviklerin ile özel çıkarılacağının müjdesini vermişti. Ardahan ve ilçemiz yatırıma açık, bekliyoruz.
Burada Orta Asya pazarına ihracata yönelik yatırımlar yapılabilir. Tekstil yatırımı yapılabilir. Endemik bitki türlerinden dolayı süt üretimine yönelik yatırımlar ve turizm yatırımı yapılabilir. Gölün etrafında turist konaklatacak tesisler artırılabilir. Bazen dünyanın çeşitli yerlerinden gelen insanlara rastlıyoruz, bazısı burası İsviçre diyor, bazısı Kanada diyor ama Türkiye’de kimsenin haberi yok.
Odamızın kadınlarla birlikte ‘Hep İleri’ diye projesi var. 5 tane eğitim modülü açtık. Özellikle bizim gibi uzun kış yaşayan yerlerde istihdamı artırmak için çağrı merkezleri operatörlüğü kursu açıyoruz. Muhasebe, aşçılık kursu açıyoruz. Ardahan’da üniversite olmasının hem sosyal hem ekonomik hayata çok önemli katkısı var. Ardahan Üniversitesi bu bölgedeki en fazla yabancı uyruklu öğrencinin okuduğu üniversite. Bu Ardahan’a bir renk katıyor. Ardahan bütün etnik grupların barış içinde yaşadığı bir coğrafya.
3A HAVAALANI
3A olarak havaalanı talebimiz var. Ardahan, Artvin, Ahıska olarak. Ahıska kapı komşumuz dediğim gibi. Bakü-Tiflis-Kars demiryolu geçiyor buradan. Karayolu bağlantı yollarımız bitmek üzere bir de havaalanımız olursa yatırımcılar için bahane kalmayacak.
ÖDÜLLÜ DAMAL BEBEĞİ
Damal ilçemizde üretilen bebeğimiz var. Kültür Bakanlığı, Türkiye’nin mili kadın kıyafeti olarak tescil etti. Bu bebekler Ardahan’da coğrafi işaret alan ilk ürün. Damal Belediyesi ve Kaymakamlığının yarışmaya katılmasıyla Japonya’daki otantik bebek yarışmasında dünya birincisi oldu. Bu yöreye özgü motiflerin olduğu kilimlerimiz var. Sahip çıkılması gereken değerlerden biri. Bununla ilgili kadın girişimciliğini destekleyen projeler yapıyoruz zaten.
GOLF SAHAMIZ VAR
Ardahan keşfedilmemiş bir cennet. Doğayı seven herkesin Ardahan’a gelmesini istiyoruz. Turistik turlarla ilgili Ardahan, devamında Ahıska ve Tiflis bağlantılı bir destinasyon çalışmamız var. Ardahan’da kayak merkezi var. Kar kalitesi çok üst düzeyde. Kış turizmi için de insanlar gelsin istiyoruz. Ben Golf Federasyonu temsilcisiyim. Üniversite kampüsünün içine 3 çukurlu golf sahası yaptık.
