Gazi Üniversitesi 11 Ekim 2023 tarihinde, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı tarafından, Sakarya Üniversitesi bünyesinde yer alan Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi koordinatörlüğünde düzenlenen “21. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi’ne” ev sahipliği yaptı.

Cumhuriyetin 100. yılına özel olarak düzenlenen kongreye, 21. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi Koordinatörü, Uluslararası Kuzey Makedonya Vizyon Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ahmet Vecdi Can, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Başkanı Közhan Yazgan, Sakarya Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Köksal Şahin, Türk İşbirliği Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) Başkan Yardımcısı Dr. Mahmut Çevik, Gazi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Musa Yıldız, Azerbaycan Devlet İktisat Üniversitesi Rektör Vekili Prof. Dr. Mehmet Yüce, Uluslararası Toktomavo Üniversitesi Rektör Vekili Prof. Dr. Tölegön Omoşev, Sakarya Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Özer Köseoğlu, Türkiye-Kırgızistan Manas Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Alpaslan Ceylan, MHP Genel Başkan Başdanışmanı, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Türk Halk Bilimi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ruhi Ersoy, TBMM Milletvekili Prof. Dr. İlyas Topsakal, milletvekilleri, akademisyenler ve öğrenciler katıldı.  

TÖREN, "EY GÜZEL KIRIM" TÜRKÜSÜ İLE BAŞLADI

Saat 10.00'da başlayan etkinlik, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu ve kurtarıcısı Gazi Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere şehit ve gaziler adına saygı duruşu ve İstiklal Marşı ile başladı. Programın açılışı, Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ömer Türkmenoğlu ile yüksek lisans ve doktora öğrencileri Faruk Mahinagiç, Elçin Gaffarlı, Tural Memedov, Taç Saral tarafından icra edilen “Ey Güzel Kırım” adlı Kırım Tatar türküsü ile yapıldı. Müzik dinletisi “Çırpınırdın Karadeniz”, “Kerkük’ün Zindanına Attılar Meni”, “Mağusa Limanı” ve “Hoş Gelişler Ola Mustafa Kemal Paşa” ile devam etti.

Ardından Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı (TDAV) tarafından hazırlanan tanıtım videosu gösterildi. Programda, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanı Numan Kurtulmuş’un davete karşılık gönderdiği teşekkür mesajı aktarıldı.

ETKİNLİKTE KIBRIS TÜRK DEVLETİ VURGUSU

Açılış konuşmasını yapmak üzere 21. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi Koordinatörü, Uluslararası Kuzey Makedonya Vizyon Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ahmet Vecdi Can kürsüye davet edildi. Kuzey Makedonya’dan yeni geldiğini belirten Can, sözlerine “Balkanlardan, Rumeli’den, Evlad-ı Fatihan’dan size selam getirdim. Tüm Türk dünyasına selam olsun” diyerek başladı. Kırgızistan, Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan’a selam gönderen Prof. Dr. Can, “Kıbrıs Türk Devleti” vurgusu yaptı.

ULUSLARASI VİZYON ÜNİVERSİTESİ REKTÖRÜ KIRIM, KERKÜK, DOĞU TÜRKİSTAN’A SELAM GÖNDERDİ

“Devletlerin yanı sıra bir sürü akraba toplulukları da var. Tataristan’dan Çuvaşistan’a, Başkurdistan’dan, Kırım’a, Kerkük’ten, Doğu Türkistan’a selam göndermek istiyorum” diyen Can, “Bu selamlar umarım oraya ulaşır. Dert çeken, eziyet gören kardeşlerimizin kısa zamanda ferahına vesile olur” ifadesini kullandı.

Can, Türk dünyası ile ilgili yapılan ekonomik, siyasi ve askeri alanda yapılan çalışmalar ve gelişmeler için memnun olduğunu belirtti. Söz konusu kongrenin 2003 yılında ilk kez Kırgızistan’da yapıldığını ifade eden Can, tüm bu çalışmalar için liderlik eden büyük Türk milliyetçisi ve eğitimci Prof. Dr. Turan Yazgan’a rahmet diledi. Can, konuşmasının sonunda Kıbrıs Türk Devleti’ne işaret etti.

TDAV BAŞKANI YAZGAN, "DİLDE, FİKİRDE, İŞTE BİRLİK" VURGUSU YAPTI

Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Başkanı Közhan Yazgan konuşmasında, vakıf olarak Türk dünyasını aydınlık ve çağdaş bir geleceğe taşımak amacı güttüklerini vurguladı. Yazgan, “Bildiğiniz gibi Türk dünyası Yakutistan’dan Macaristan’a, Doğu Türkistan’dan İdil Ural’a, Afganistan’dan Balkanlara kadar çok büyük bir coğrafyayı ifade etse de bütün Türklerin dirliğini, birliğini hedefleyen bir gerçeğin, bir ülkünün, bir geçmişin, bir geleceğin adıdır. Günümüzde 7 bağımsız cumhuriyet, onlarca özerk cumhuriyet ve onlarca topluluk halinde yaşayan Türkleri çok daha iyi ve hak ettiği bir geleceğe ulaştırmayı amaçlayan Kırım Türkü İsmail Bey Gaspıralı tarafından ‘Dilde, Fikirde, İşte Birlik’ olarak nitelendirilmiştir” ifadelerini kullandı.

Günümüzde Türk aydınlarının önemli çalışmalar yaptığına vurgu yapan Yazgan, Türk dünyasının sömürülerle engellenmeye çalışıldığına dikkat çekti. Yazgan, “Bugün Doğu Türkistan’da, Batı Türkistan’da, Afganistan’da, Kırım’da, Kuzey Irak ve Kuzey Suriye’de, Kıbrıs’ta varlığımıza, dirliğimize yönelmiş tehditlerle karşı karşıyayız” diyerek Türk dünyasının çağdaş geleceğe taşınması için çalışmalara devam edilmesi gerektiğini dile getirdi.

“TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN 100. YILI TÜRK DÜNYASINA KUTLU OLSUN”

Yazgan konuşmasını, “Temeli Türk kahramanlığı ve yüksek Türk kültürü yüksek olan Türkiye Cumhuriyetimiz sonsuza kadar var olsun. Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. Yılı Türk dünyasına kutlu olsun” sözleriyle sonlandırdı.

“TÜRK DÜNYASI OLUŞUMU AVRUPA BİRLİĞİNDEN DAHA İYİ BİR KONUMA ERİŞTİ”

Yazgan’ın konuşmasının ardından Sakarya Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Köksal Şahin kürsüye davet edildi. Kongreye 14 ülkeden katılım olduğunu söyleyen Şahin, “Türk dünyasına sevgi, saygı ve ilgiyi buradan görebiliyoruz” dedi. Türk dünyası ülkelerinin birbiriyle iyi bir ilişki kurduğunu belirten Şahin, Avrupa Birliğinden sonra iyi bir oluşum çıktığını ifade etti.

Şahin, Türk dünyası için bilimsel alanda uluslararası ve yurt içinde çalışmalar yapan oluşumların işbirliği yapması gerektiğinin altını çizdi.

“TÜRK DÜNYASINI GÖZ ARDI EDEN HİÇBİR ORGANİZASYONUN DÜNYADA SÖZ SAHİBİ OLMA HAKKI KALMADI”

TİKA Başkan Yardımcısı Dr. Mahmut Çevik kürsüdeki konuşmasında, “Henüz ilk çeyreğinde bulunduğumuz yüzyıl, Türk dünyasının varlığından ve gücünden bağımsız olarak şekillenmeyecektir. Bunu artık tüm dünya kabul etmiştir. Türk dünyasını göz ardı eden, hesaba katmayan hiçbir organizasyonun dünyada söz sahibi olma imkanı kalmamıştır” diyerek Türk dünyasının yükselen gücüne işaret etti.

Çevik, Balkanlar, Asya ve Avrupa’da yaşayan Türk topluluklarının geri planda kalmaması gerektiğine vurgu yaparak bilimsel tüm meselelerin masaya yatırılması gerektiğini ifade etti. Çevik konuşmasında şu ifadelere yer verdi:

“TİKA olarak sadece Orta Asya Türk devletleri ile değil eski Sovyet coğrafyası cumhuriyetleriyle Irak, Suriye ve Lübnan’daki Türkmen kardeşlerimizle farklı ülkelere dağılmış Ahıska Türkleri ile Kırım Tatar Türkleri, Moldova’da Gagavuz Türkleri, Moğolistan’daki Dukha Türkleri, Etiyopya’daki Harar Türkleri, Latin Amerika’da bulunan soydaşlarımız ve tüm Balkan coğrafyasındaki Türkler ile bağlarımızı birçok alanda yürüttüğümüz faaliyetlerle güçlendirmekteyiz.”

“TÜRK DÜNYASI KONGRESİNİN GAZİ ÜNİVERSİTESİNDE YAPILMASI ÇOK ÖNEMLİ”

Gazi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Musa Yıldız ise açılış konuşmasında, söz konusu kongrenin Türk dünyası için farklı alanlarda önemli bir işbirliği haline geldiğini belirtti. Her yıl Türk dünyasının bir başkentinde bu kongrelerin ve bilimsel akademik çalışmaların yapıldığını ifade eden Rektör Yıldız, kongrenin Cumhuriyetin 100. yılında Mustafa Kemal Atatürk’ün ünvanını taşıyan Gazi Üniversitesinde yapılmasından büyük bir memnuniyet duyduğunu dile getirdi. Prof. Dr. Yıldız, kongrenin düzenlenmesi için büyük çaba sarf eden Dünya Kırım Tatar Kongresi (DQTK) Denetleme Kurulu Başkanı, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi̇ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Enver Aydoğan'a hassaten teşekkürlerini bildirdi. 

“TÜRKÜN BAYRAĞINI TURAN ELİN DİĞER MAZLUM YERLERİNE ASACAĞIZ”

Azerbaycan Devlet İktisat Üniversitesi Rektör Vekili Prof. Dr. Mehmet Yüce, yakın zamanda Azerbaycan bayrağının Karabağ’a asıldığını yineledi. Yüce, “İnşallah Türkün bayrağını Turan elin diğer mazlum yerlerine de asacağız. Bunun için kudretimiz yeterlidir. Çünkü artık Türk Devletleri Teşkilatı var. Hayaldi gerçek oldu. İlmek ilmek 30 sene boyunca bu topraklardaki hayalimiz gerçekleşti” dedi.

Ardından Uluslararası Toktomavo Üniversitesi Rektör Vekili Prof. Dr. Tölegön Omoşev, Kırgızistan’dan selam getirdiğini kaydetti ve Türk dünyası çalışmalarının önemine bir kez daha vurgu yaptı. Omoşev, Gazi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Musa Yıldız’a teşekkür ederek, hediye takdim etti.

Programın koordinatörlüğüne destek olan Sakarya Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Özer Köseoğlu, kongrenin Türk dünyası için katkı sağlamasını umduğunu söyledi.

"TURAN YAZGAN'IN BİZE BIRAKTIĞI MİRASI DEVAM ETTİRME ÇABASINDAYIZ"

Türkiye-Kırgızistan Manas Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Alpaslan Ceylan, sözlerine “Kırgızistan, Tanrı Dağlarından selamlar getirdim” diyerek başladı. Ceylan, “Kaşgarlı Mahmut, ‘At Türkün kanadıdır’ diyor. Bu sempozyum da sosyal bilimler alanında bizim kanadımız. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Başkanımız Turan Yazgan’ın bize bıraktığı mirası devam ettirme çabasındayız” ifadeleriyle kongrenin önemine vurgu yaptı. Ceylan konuşmasında, Türk dünyasının birlik içinde olması gerektiğine işaret etti.

Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Türk Halk Bilimi Öğretim Üyesi, MHP Genel Başkan Başdanışmanı Prof. Dr. Ruhi Ersoy, 21. Yüzyılda 21. Kez düzenlenen kongrede konuşmaktan onur duyduğunu belirtti. Ersoy konuşmasında, “Atalarımızın Türklük mücadelesinin köklerinin Yenisey Orhun Vadisi’nde Tonyukuk’ta, Bilge Kağan’da, Mete Han’da tezahür ettiğini, oradan buraya yapılan büyük göçün sabırla mücadeleyle orada kalanların tarihi buluşmalarının ilk kez bir olmalarının, diri olmalarının Gaspıralı İsmail’in ifadelerinin bugün eyleme geçilen yolunun önemli bir eşiğinde olduğumuzu düşündüm. Tarihin ve talihin derin noktasında birbiriyle problem yaşamadan uzlaşma zeminleri bularak yürümeye başlamıştır” ifadelerini kullandı.

Son olarak TBMM Milletvekili Prof. Dr. İlyas Topsakal, Turan Yazgan önderliğinde kurulan Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı sayesinde Türk birliğinin öneminin arttığını dile getirdi. Topsakal konuşmasında, “Devlet kurumları bazen her şeye yetişemeyebilir, böylelikle sivil kesimin tıpkı Turan Yazgan, Tevfik Yaman, Aydın Bolat gibi irfan sahibi, Türk dünyasına gönülden hizmet edecek zenginlere ihtiyaç var. O zaman bir gelecek sahibi olabilirsiniz. Yoksa size verilen miras bir gün biter ve kısa süreli olur” ifadesine yer verdi. Kürsü konuşmalarının ardından katılımcılara hediye takdim edildi.

TÜRK DÜNYASINDA 30. YIL PANELİ

Konuşmaların ardından Gazi Üniversitesi tarihi rektörlük binasındaki Mimar Kemaleddin Salonu’nda düzenlenen program “Türk Dünyasında 30. Yıl” paneli ile devam etti. Panelde, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fırat Purtaş, Kazakistan Miras Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Bolat Atımtayeviç Mirzaliyev, Kuzey Makedonya Uluslararası Vizyon Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Abdülmecid Nuredin, Macaristan National University Of Public Service Öğretim Üyesi Dr. Zoltan Egeresi, Gazi Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Yücel Gelişli yer aldı.

Panelin moderatörlüğünü yapan Gelişli, “Türk dünyasının sorunlarıyla baş edecek bilim insanları olarak burada bulunuyoruz” diyerek sözlerine başladı.

"TÜRK DÜNYASI BUGÜN HAYAL OLMAKTAN ÇIKMIŞ, GÖRÜNÜR JEOPOLİTİK BİR GERÇEĞE DÖNÜŞMÜŞTÜR"

Prof. Dr. Purtaş, Türk dünyası kavramının tarihi süreçlerden geçerek bugünlere geldiğini vurguladı. Purtaş, bugün Türk dünyasında daha ayakları yere basan, realist bir bakış açısıyla önemli çalışmalar için yeni adımlar atıldığını belirtti. Purtaş, “Bugün Türkiye’nin Türk devletleriyle sağlamış olduğu Türk Devletleri Teşkilatı çatısı altında yürütülen işbirliği bu romantizm ve hamasetin üzerine yükselmiş ve bugün daha görünür hale gelmiş jeopolitik bir gerçeğe dönüşmüştür” dedi.

İkinci konuşmacı olarak Mirzaliyev, Turan Yazgan sayesinde Türk dünyası gençlerinin bir olduğunu, Azerbaycan ve Kıbrıs meselesini daha iyi kavradıklarını aktardı. Mirzaliyev, Yazgan’ın bıraktığı mirası devam ettirmek için çalışma yapılması gerektiğini söyledi.

Panelin konuşmacılarından Nuredin, "Türk dünyasının hayal olmaktan çıktığını artık reelpolitikte imkanlar ve fırsatlar halinde gelişmiştir” vurgusuyla Balkanlardan bir sözü anımsattı: “Eğer uzun vadeli bir iş yapmak istiyorsanız Ankara aklı ve İstanbul aşkı sizin şiarınız olmalı. Biri eksik olursa orada bir sakatlık vardır.”

Nuredin, Türk dünyası ülkeleri arasındaki ekonomik ve sosyal konularda 30 yıl içinde önemli gelişmelerin olduğunu ifade etti.

TÜRKİYE İLE MACARİSTAN ARASINDA ORTAK ANLAŞMA

Ardından konuşmacı Dr. Zoltan Egeresi, Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. yılı vesilesiyle bu sene aralık ayında Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın heyetle birlikte gittiği Macaristan’da askeri ve ekonomik alanda çok sayıda anlaşma imzalanacağını duyurdu. Egeresi son yıllarda Türkiye ile Macaristan arasındaki ilişkilerin altın çağda olduğunu vurgulayarak, "Umarım bu altın çağ devam edecek" dedi.